ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

Τα Κεφαλονίτικα Κάλαντα των Χριστουγέννων

Τα Κεφαλονίτικα Κάλαντα των Χριστουγέννων



Την Παραμονή των Χριστουγέννων τα παιδιά βγαίνουν για να πουν τα “Κάλαντα” και να μάσουν τον εορταστικό μποναμά τους. Τελευταία, έχει επικρατήσει να λέγονται το πρωί της παραμονής, όταν με το άνοιγμα των καταστημάτων ξεχύνονται οι μικροί καλανταδόροι στους δρόμους. Κάποιες χορωδίες μεγαλύτερων παραμένουν και τηρούν τα έθιμα το απόγευμα της ημέρας, όταν και μας θυμίζουν τις παλαιές καλές ημέρες που συναγωνίζονταν για την καλύτερη μουσική εκτέλεση. Ας θυμηθούμε λοιπόν, τι γινόταν παλαιότερα.

Στην Κεφαλονιά τα κάλαντα λέγονταν αποκλειστικά το βράδυ. Ειδικά στο Προσεισμικό Αργοστόλι η όλη διαδικασία είχε ένα τελετουργικό που ακολουθούσαν όλοι πιστά. Παιδιά με τα τρίγωνά τους (νωρίς το απόγευμα), αλλά και πολλοί μεγάλοι με κιθάρες, βιολί και μαντολίνο σκορπούσαν το χαρμόσυνο μήνυμα της έλευσης του Θεανθρώπου στη γη. Οι μεγαλύτεροι περιφέρονταν ολόκληρο το βράδυ από σπίτι σε σπίτι, το ξημέρωμα όμως έπρεπε να τους βρει συγκεντρωμένους στην επισκοπή, έξω από το σπίτι του Δεσπότη. Όλοι μαζί τότε έψαλλαν:

Ξύπνα, Πανιερώτατε,

να πας στην Εκκλησία,

που σε προσμένουν οι Άγγελοι,

ν' αρχίσεις Λειτουργία.

Σε όλους είναι γνωστό ότι τα Κεφαλονίτικα κάλαντα είναι διαφορετικά από αυτά της υπόλοιπης Ελλάδας,

Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς

Για να σας ειπούμε χρόνους πολλούς

Καλήν εσπέραν άρχοντες, κι αν είναι ο ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση να πω στο αρχοντικό σας

Χριστός Γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ την πόλη

οι ουρανοί αγάλονται και χαίρει η φύσης όλη

εν τω σπηλαίο τίκταιται εν φάτνη των αλόγων

ο Βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων

σ' αυτό το σπίτι που 'ρθαμε πέτρα να μη ραϊσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού

χρόνια πολλά να ζήσει.

Γενικά ακολουθούσαν πολλά παινέματα και ευχές, με σκοπό φυσικά να επακολουθήσει φιλοδώρημα ή κέρασμα με γλυκίσματα.

Αυτα τα καλαντα τραγουδουσα και γω στο νησι μας μεχρι τα 18 χρονια μου ,οποτε εκτοτε τα τραγουδω οπου κι αν βρισκομαι

τα χριστουγεννιατικα καλαντα οπως τα κατεγραψε η νονα μου

Κεφαλλονητικα καλαντα

Σε αυτο το σπιτι που ηλθαμε,γιατρος,να μην πατηση!

Και πεθερα το ποδι της,αν μπαση,να τσακιση!

Να βγαλουνε την φαουσα οσοι για τα καλα τους,και για τη κορη του σπιτιου 

ξερνανε τα αντερα τους!

Οποιος,την οικογενεια,ετουτη καταριεται

κουρλος μπροστά,στον «Αγιο»δυο χρονια,να σγουριεται!!

Σε αυτο το σπιτι,που ηρθαμε,δοντι,να μην πονεση!

Και καθε χρονο,η κυρα!να φτειαχνη και βελεσι!!

Να πλεκη,δε στον ανδρα της,το χρονο δυο σκαλτσουνια!

Να του μπαλωνη,το βρακι σαν γινεται μπουκουνια!!

Κι οντες,να κοφη νυχια του ζητησει το χατηρι,

να του τα κοβη η κυρα!με ένα κλαδευτηρι.

Σε αυτο το σπιτι,που ηλθαμε,με ασβεστη,το χτισμενο

του χρονου Παναγια μου να το εχης μουντισμενο!!

Οι πουλακιδες,του σπιτιου,ολες να σφαλιαστουνε

και μοναχα οι κοκοροι να αρχισουν να γεννουνε!

Ο σκυλος τον αφεντη του,ξωπισω,να τον παιρνη

να γλυφη,τις ποδαρες του με γλυδα,να χορταινη!

Σε αυτο το σπιτι,που ηρθαμε,κλητηρας,αν πατηση

και ο νοικοκυρης του σπιτιου,να τον ξυλοκοπηση!

Να ερχονται,εμπρος στην πορτα του,να παιζουνε τσι αμαδες,

για τσι κοπελλες του σπιτιου,δεκα!!προξενηταδες!!

Και αν εμπη,καποιος ρεμπελος,προικια!για να τσου κλεψη,μεσα στο χρονο

σαν δενδρι,σακατικο,να ρεψη!

Σε αυτο το σπιτι που ηρθαμε,γεννιουνται ολο αγορια

γιατι ποτε της!η κυρα,δεν εχει στενοχωρια!!

Βραζει τα αγριολαχανα,με ξυδι,η λεμονι!να δινη του αντρουλη της!

για να τον δυναμωνη

και σαν της κανει,ο ανδρας της,με αλλες κουτσουκελες

του σπαει,το κεφαλι του με πηλινες παδελες!!

Σε αυτο το σπιτι που ηρθαμε,τα καλαντα να πουμε!

να καμη,ο Αη!Γερασιμος

το κερασμα,να δουμε!!

ΟΕ.ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΙΔΡΥΣΕΤΟ 1912 ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΠΑΡΤΙΩΝ

εδώ η Κοινότητα που  δημιουργήθηκε φέρει την ονομασία Κοινότητα ΣΠΑΡΤΙΆΣ

ΕΔΩ ΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ  ΚΟΡΙΑΝΑ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΜΑΤΑ ΕΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑΣ

ΤΟ ΣΠΑΡΤΟ

Ο μοναδικος πολιτιστικος Σύλλογος του χωριου ΤΟ ΣΠΑΡΤΟκανει μια εξαιρετική προσπαθεια διατηρησης ζωντανού του χωριου μας .Ας είναι καλά οι χωριανοί και ο εμπνευστής και δασκαλος μου ,καθηγητης Παναγής Δίλαλος .

μαρμελαδα της νονας

Μαρμελάδα βερυκοκο

υλικα

3 κιλά βερυκοκα ζυγισμένα με το κουκούτσι τους
2,5 κιλά ζάχαρη
½ φλιτζάνι χυμό λεμονιού

διαδικασια
1.-Πλένετε τα βερίκοκα ,τα ανοίγετε στη μέση και βγάζετε το κουκούτσι.

2.-Σε μία κατσαρόλα βάζετε μία στρώση βερυκοκα μία στρώση ζάχαρη, μία στρώση βερίκοκα και συνεχίζετε.
3.-Τα αφήνετε όλη τη νύχτα .Την άλλη μέρα βάζετε τη κατσαρόλα στη φωτιά και τα αφήνετε να βράσουν.
4.-Αν χρειαστεί ξαφρίζετε.΄ Οχι όμως μετά τον πρώτο βρασμό γιατί αυτός ο αφρός είναι ζάχαρη.
5.-Βράζετε τη μαρμελάδα για περίπου μισή ώρα μετά τον πρώτο βρασμό της. Οσο πιο πολύ την αφήνετε τόσο πιο πολύ σκουραίνει. Μόλις δείτε ότι δένει η μαρμελάδα ρίχνετε τον χυμό λεμονιού, και ανακινείτε την κατσαρόλα Κι αποσύρετε από τη φωτιά.
6.-Όταν κρυώσει την μοιράζετε σε βαζάκια.
Φυλλάσεται στο ψυγείο.

ΣΠΑΡΤΙΝΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ

Το χωριο μας είναι χωριό με ταραστια ναυτική παραδοση . Στη περιοδο 1950-1970 η πλειονοτητα των κατοίκων ησχολείτο με την ναυτιλία. Πρεπεπει να σημειώσει κανεις οτι ελαχιστοι ήσαν πτυχιουχοι Ανωτάτων Σχολών . Τα παιδια των ναυτικών στην πλειψηφια τους αναδειχθηκαν αξιοιοι επιστήμονες και σήμερα ο μεσος ορος των ενηλικων Σπαρτινών αποτελειται απο πτυχιουχους Ανωτάτων Σχολών ,ου είναι εξαιρετικά επιτυχημενοι στον τομέα τους ,ενω η νεολαια σπουδαζει επιτυχώς στα ΑΕΙ και ΤΕΙ.
η ΦΩΤΟ ΕΊΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΉ

Ο ΔΡΟΣΟΣ ΜΩΡΑΙΤΗΣ ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΣΠΑΡΤΙΝΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

Η Αναγνώριση που δεν ήρθε ποτέ Γράφει ο Βαγγέλης Μαρκέτος ΣΤΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΘΑΛΑΣΣΑ" Λουφτβάφε, ΡΑΦ, Μέσερμιτ, Γιούνκερ, Χαρικέϊν, Στούκας, Σπιτφαϊτ, θωρηκτά, αντιτορπιλικά, υποβρύχια. Βόμβες, τορπίλες, νάρκες, βλήματα κάθε λογής. Περιπολίες νηοπομπές, ναυμαχίες. Ιταλοί, Γερμανοί, Εγγλέζοι, μπλεγμένοι σ' ένα εφιάλτη, για το ποιος θα επικρατήσει στη Μεσόγειο. Και φυσικά και αρκετοί δικοί μας, στο πλευρό των Εγγλέζων, μαζί με όσα πολεμικά καράβια διέφυγαν, μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς, στην Μέση Ανατολή. Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η συμμετοχή μας δεν ήταν μόνο το Αλβανικό ή το Μακεδονικό μέτωπο ή η μετέπειτα αντίσταση στους κατακτητές Γερμανούς. Η συνεισφορά του Π. Ναυτικού, από την αρχή του πολέμου, ήταν το ίδιο ουσιαστική. Ίσως λιγότερο προβεβλημένη. Και οι θυσίες σε ζωές εξίσου σημαντικές. Γιατί ο πόλεμος κράτησε πάρα πολύ, κάπου πέντε χρόνια. Κι η ανατολική Μεσόγειος, ο χώρος που μας αφορά, δεν είναι πολύ μεγάλη. Στο προηγούμενο φύλλο διαβάσαμε την ιστορία του "Β. ΟΛΓΑ", την βύθισή του, τους νεκρούς του. Πόσες και πόσες παρόμοιες ιστορίες υπάρχουν, που είτε δεν τις μάθαμε, είτε τις ξεχάσαμε; Πόσοι να 'ναι άραγε ακόμη ανάμεσά μας, από εκείνους που κατόρθωσαν να βγουν από εκείνη την φρίκη, σώοι; Που να βρίσκονται, πως η πατρίδα τους αντάμειψε; Η κοινωνία, εμείς οι κάπως νεώτεροι τους δείχνουμε, με τη συμπεριφορά μας, πως κάτι τους οφείλουμε; Ζωντανή απάντηση σ' αυτές τις απορίες, για όποιον τις έχει, είναι ο συνάδελφος ασυρματιστής του Ε.Ν., συνταξιούχος τώρα, Δρόσος Μωραΐτης. Κλήθηκε να υπηρετήσει στο Π. Ναυτικό, λίγο πριν την έναρξη του πολέμου. Απολύθηκε το 1949, στα 31 του χρόνια, έπειτα από 118 μήνες υπηρεσία , όλη σχεδόν σε καράβια, με πρώτο το "Β. ΟΛΓΑ", τον βομβαρδισμό και την βύθιση του οποίου, έζησε. Ήταν τυχερός και επέζησε. Και σ' αυτήν την περίπτωση και σε όλες τις άλλες. Χρειαζόταν πολύ τύχη, για κάθε στιγμή που περνούσε. Γιατί όσες "στιγμές" μπορούν να αποτελέσουν τα πέντε χρόνια του πολέμου, όλες σχεδόν τις έζησε στην πρώτη γραμμή, όλη η Μεσόγειος ήταν πρώτη γραμμή. Κάτω από συνθήκες δύσκολες, που τις έκαναν ακόμη δυσκολότερες οι διαχρονικές Ελληνικές "ιδιαιτερότητες". Να δύο, από εκείνες που ο Ναύαρχος Μεταλληνός, αναφέρει στο βιβλίο του για το "Β. ΟΛΓΑ": "Όταν άρχισε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος η υπηρεσιακή και η διοικητική οργάνωση του Ελληνικού Ναυτικού, αλλά και η κατανομή αρμοδιοτήτων δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν η καλύτερη δυνατή". Και ο ίδιος επεξηγεί τι εννοεί με το "κατανομή αρμοδιοτήτων". Ότι αυτή γινόταν για να ικανοποιηθούν τρεις ανώτατοι Αξιωματικοί. Και αλλού σημειώνει: "Με την ένταξη (του Β. ΟΛΓΑ), στο Αγγλικό σύστημα, σημειώθηκε βελτίωση σε όλους τους τομείς της διοικητικής μέριμνας". Κομψές διατυπώσεις που φέρνουν στο φως όσα θα προτιμούσαν την σκιά. Όπως και σε ολόκληρο το πλήρωμα του "Β. ΟΛΓΑ", στον Δρόσο Μωραΐτη απονέμεται το "Μετάλλιο εξαίρετων πράξεων". Η μόνη ανταμοιβή του από την πατρίδα, την οποία για δέκα χρόνια υπηρέτησε. Μόνο πως στα χέρια του, ποτέ δεν το πήρε. Ποιος ξέρει που θα βρίσκεται καταχωνιασμένο, ακόμη και τώρα, ίσως. Η πατρίδα έχει πολλούς τρόπους να ανταμείβει, αν θέλει, όχι μόνο όσους θυσίασαν τη ζωή τους για να την υπερασπιστούν ή να την ελευθερώσουν, αλλά και όσους επέζησαν, δεν φταίνε οι ίδιοι γι' αυτό. Η ηθική ανταμοιβή έχει την αξία της. Αλλά και η υλική χρειάζεται. Και πολλές, σε πολλούς, υλικές αμοιβές δόθηκαν, είτε υπό μορφή επιδομάτων, είτε όπως αλλιώς, π.χ. το επίδομα εθνικής αντίστασης. Ο Δρόσος Μωραΐτης, δεν δικαιούται τίποτε, απεφάνθησαν οι "αρμόδιοι". Τέτοιους "αρμόδιους" είχε "γνωρίσει" και πριν, όταν απολύθηκε και αποφάσισε να μπαρκάρει. Του αρνήθηκαν κάποιο χαρτί που άλλοι "αρμόδιοι" ζητούσαν. Τελικά του το δώσανε με τη μεσολάβηση κάποιου Αξιωματικού, συμπολεμιστή του. Αργότερα, βγήκε στη σύνταξη, λίγοι μήνες του λείπανε για Full. Από τους 118 μήνες που υπηρέτησε στο Π.Ν., οι νόμοι και οι κανονισμοί δεν του παρεχώρησαν ούτε ένα δωρεάν. Γιατί την εφεδρεία του, την πλήρωσε μέχρι δραχμή για να του υπολογισθεί στον συντάξιμο χρόνο. Ίσως δεν έκανε τις κατάλληλες αιτήσεις την κατάλληλη στιγμή, ίσως δεν πρόλαβε τις "προθεσμίες". Πιθανόν να μη ήθελε να στηθεί στην ουρά, για να "πρωτοκολλήσει" ο "αρμόδιος υπάλληλος" την αίτησή του. Γιατί πέραν των αρετών, που καθιέρωσαν σαν τέτοιες οι Αρχαίοι Έλληνες, ανδρεία - σωφροσύνη - σοφία - δικαιοσύνη ή οι Χριστιανοί, πίστη - ελπίδα - αγάπη, και που η έλλειψη κάποιας ή κάποιων απ' αυτές δεν μειώνει τον άνθρωπο, υπάρχει και κάποια άλλη, περισσότερο απαραίτητη από όλες τις άλλες. Η αξιοπρέπεια. Αυτή που δεν επιτρέπει στον Δρόσο Μωραΐτη, στον κάθε Δρόσο Μωραΐτη, να στήνεται σε ουρές, να κάνει αιτήσεις, να παρακαλά. Για κάτι που ή κοινωνία οφείλει να σπεύδει να προσφέρει. Για τα δέκα καλύτερα χρόνια που του ζήτησε να της δώσει και που εκείνος της έδωσε. Η κοινωνία, σε όποια μορφή της. Είτε σαν πολιτεία, που θα 'πρεπε να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε τέτοιες περιπτώσεις, ώστε οι Εθνικές γιορτές και οι σχετιζόμενες με αυτές εκδηλώσεις να μη θεωρούνται τυπικές, βαρετές, κατά συνθήκη, να μη είναι κούφια λόγια. Είτε σαν "τοπική" κοινωνία, τόσο στην πιο ευρεία της μορφή (Νομαρχία), είτε στην πιο στενή (Δήμος τώρα, Κοινότητα πριν, σύλλογοι, σχολείο, εκκλησία). Κανείς, ποτέ δεν τον θυμήθηκε, κανείς δεν του πρόσφερε ένα κάθισμα στην πρώτη σειρά, κανείς δεν τον προσκάλεσε σαν τιμώμενο πρόσωπο σε κάποια εκδήλωση, κανείς δεν τον ανέφερε, σαν παράδειγμα, στους μαθητές του σχολείου, ας πούμε. Δεν βαριέσαι (δική σου ή φράση), φίλε Δρόσο Μωραΐτη. Έχεις την συνείδησή σου ήσυχη, πως δεν χρωστάς απολύτως τίποτε στην κοινωνία. Αυτή σου χρωστά. Πολλά. Ίσως δεν το ξέρει. Δεν πρέπει να 'ναι περήφανη γι' αυτό. Ίσως δεν θεωρεί την προσφορά σου άξια μνείας. Τόσο το χειρότερο. Για την κοινωνία βέβαια. Ούτε και εμείς οι συνάδελφοί σου, πρέπει να 'μαστε περήφανοι. Γιατί αρκετά καθυστερημένα σε βρήκαμε, εκεί στο σπίτι σου, στα Σπαρτιά. Και σου οφείλουμε ένα πελώριο "ΣΥΓΓΝΩΜΗ". Έτσι, με κεφαλαία.
		Designed by WebMedia

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ 1969 ΣΤ ΤΑΞΗ ΚΛΑΣΣΙΚΟΥ ΣΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑ

ΑΝΑΚΑΙΝΗΣΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΛΕΙΜΑΤΣΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΕΡΑΜΕΙΩΝ 1948

ΣΤΟΝ ΔΙΑ 1960

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΠΑΡΤΙΩΝ 1962

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΠΑΡΤΙΩΝ ΠΡΙΝ 40 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΜΑΤΣΙΑ ΔΕΝΔΡΟΦΥΤΕΥΣΗ

ΑΥΤΟΙ ΕΚΑΜΑΝ ΤΗΝ ΔΕΝΤΡΟΦΥΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΕΥΚΩΝ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΜΑΤΣΙΑ

ΣΠΑΡΤΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΣΠΑΡΤΙΑ-ΚΟΥΛΟΥΜΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΜΑΤΣΙΑ 1963

Δημοτικο Σχολειο Σπαρτιων εδω και 50 χρονια

ΤΟ ΤΑΜΑ ΤΩΝ ΨΑΡΑΔΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΡΑΣΙΜΟ

ΤΟ ΤΑΜΑ ΤΩΝ ΨΑΡΑΔΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΡΑΣΙΜΟ

Στα κύματα κιντύνεψαν

κάποτε να πνιγούνε

δύο ψαράδες κι' έκαμαν

τάμα για να σωθούνε.

Ετάξανε στον Άγιο,(Α)

από το Μαιστράτο(α)

στη Χάρη του να πήγαιναν

κι' οι δύο ποδαράτο.

Και μέσα στα παπούτσια τσου

να έβαζαν ρεβύθια,

εάν η Θεία χάρη Του

τσου έστερνε βοήθεια.

Μα λες και εισακούστηκε

αυτή η έκκλησή τσου,

γλυτρώσαν οι ψαράδες μας

μαζί με το σκαρί τσου(β).

Σαν βγήκαν έξω, ήρτανε

κι' οι δυο σε συμφωνία,

το τάμα τσου να κάμουνε χωρίς αργοπορία.

Στ' Αριστοφάνη(γ) όρισαν

τον τόπο συναντήσεως

και την αρχή τση Γέφυρας

σα μέρος εκκινήσεως.

Την άλλη μέρα μάλιστα

νωρίς θα ξεκινούσαν,

μήπως αν πέρναγε ο καιρός

το τάμα λησμονούσαν.

Ο πρώτος την επόμενη

πήγαινε τραγουδώντας

κι' ο άλλος απ' τσου πόνους του

στο δρόμο εσερνόνταν.

Μα σαν συναντηθήκαν,

ο άλλος τον ρωτάει

το πως μπορεί των ρεβυθιών

το πόνο να βαστάει.

Κι ο πρώτος του απάντησε,

χωρίς καν να τα χάσει:

<< Μήπως μωρέ δεούτελο(δ)

και δεν τα έχεις... βράσει;>>

(Α). Άγιος Γεράσιμος.

(α). Περιοχή του Αργοστολίου. Εκεί που σήμερα είναι το αλιευτικό καταφύγιο.

(β). Πλεούμενο, βάρκα.

(γ). Στην αρχή της γέφυρας, βγαίνονοντας από το Αργοστόλι, εκεί υπάρχει το καφενείο του Αριστοφάνη.

(δ). Βλάκας... ζώον.!!!

Πηγή: Γεράσιμος Ν. Αυγουστάτος. <Ευτράπελα καμώματα, Κεφαλονίτικες ιστορίες και υπέροχοι τύποι, σε Κεφαλονίτικους σατιρικούς στίχους.>

ΕΚΔΟΣΕΙΣ RADA.

ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ 2000

ΓΙΑ Τ ΟΜΟΡΦΟ ΚΑΡΑΒΙ KANTADA

υ/β ΤΡΙΤΩΝ (Y5)

υ/β ΤΡΙΤΩΝ (Y5)

ΤΡΙΤΩΝ (Y5)

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ
Κατά την διάρκεια του πολέμου 1940-41 επραγματοποίησε 5 πολεμικές περιπολίες. Στις 14 Ιανουαρίου 1941, με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Γεώργιο Ζέπο ενδεχομένως να εβύθισε το ιταλικό υποβρύχιο NEGHELLI ενώ την 23 Μαρτίου 1941 το «Τρίτων», εβύθισε αποδεδειγμένα πλησίον του Δυρραχίου και 30 ν.μ. ανατολικώς του ακρωτηρίου Galo του Πρίντεζι, το επιβατηγό «Carnia» 5.451 τόννων. Στις 23 Απριλίου 1941 κατέπλευσε εις Αλεξάνδρεια από όπου επραγματοποίησε 9 πολεμικές περιπολίες.
Το Υ/Β «Τρίτων», κατά τη διάρκεια της τετάρτης περιπολίας (23-29/11/41), με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Επαμ. Κοντογιάννη, απεβίβασε στον όρμο Τσούτσουρα των νοτίων ακτών της Κρήτης Έλληνα σύνδεσμο και υλικό και παρέλαβε 8 Έλληνες και 8 Βρετανούς.
Κατά τη διάρκεια της έκτης περιπολίας μετέφερε από την Μάλτα στην Αλεξάνδρεια 18 μέλη του πληρώματος του βυθισθέντος την 4/4/42 Υ/Β «Γλαύκος» και 8 Βρετανούς.
Κατά τη διάρκεια της εβδόμης περιπολίας απεβίβασε στις βόρειες ακτές της Κρήτης ομάδα καταδρομέων αποτελουμένη από τον Βρετανό έφεδρο ταγματάρχη λόρδο Τζέλικο, τον Γάλλο ταγματάρχη Μπερλέ, τον Έλληνα ανθυπολοχαγό Πετράκη από το Αποσκάρι Ηρακλείου και 5 Γάλλους εθελοντές. Η ομάδα πυρπόλησε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου 26 πολεμικά αεροσκάφη, περί τα 20 φορτηγά, μεγάλη ποσότητα καυσίμων και εφόνευσε περί τους 100 Γερμανούς στρατιώτες. Από την ομάδα διεσώθησαν μόνο ο Βρετανός ταγματάρχης και ο Έλλην ανθυπολοχαγός.
Στη συνέχεια, στις 10 Ιουνίου, πλησίον της νήσου Θήρα και στις 13, πλησίον του Καφηρέα, εβύθισε 3 ιστιοφόρα.
Την 10/11/42 ο «Τρίτων» απέπλευσε για την ενάτη περιπολία. Αρχικά θα απεβίβαζε προσωπικό και υλικό στην Ν.Α ακτή της Ευβοίας και στη συνέχεια θα εκτελούσε πολεμική περιπολία στο Αιγαίο. Μετά πάροδο αρκετών ημερών από μεταδοθέν σήμα στην Ελλάδα των μυστικών υπηρεσιών, έγινε γνωστό ότι το υποβρύχιο είχε βυθιστεί στις 16 Νοεμβρίου 1942.
Έπειτα από λίγες εβδομάδες έφθασαν στην Αλεξάνδρεια οι επιζήσαντες αρχικελευστής Νικ. Μαρουλάς και ο δίοπος Δημ. Παπαδημητρίου, οι οποίοι ανέφεραν τις τραγικές συνθήκες καταβυθίσεως του υποβρυχίου.
Στις 28/4/45 υπό της 2ης Βρετανικής Στρατιάς απελευθερώθηκαν οι αιχμάλωτοι πολέμου του στρατοπέδου Marlag. Μεταξύ των απελευθερωθέντων ήταν και οι διασωθέντες του «Τρίτων», μεταξύ των οποίων ο κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος Επαμ. Κοντογιάννης και ο υποπλοίαρχος Χρήστος Σολιώτης, που κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας είχαν συντάξει την αναφορά των συνθηκών καταβυθίσεως του υποβρυχίου.
Από τις δύο εκθέσεις προέκυψε ότι ο «Τρίτων» δεν είχε αποβιβάσει το προσωπικό και υλικό λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και το απόγευμα της ίδιας ημέρας (16 Νοεμβρίου 1942) ενετόπισε νηοπομπή στο στενό του Καφηρέα (Κάβο Ντόρο) υπό το πετρελαιοφόρο «Cereno» και το ατμόπλοιο «Alba Julia», συνοδευόμενα από το αντιτορπιλικό «Hermes» (πρόκειται για το πρώην ελληνικό αντιτορπιλλικό ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ D-14) και δύο καταδιωκτικά υποβρυχίων.
Το υποβρύχιο έβαλε κατά του «Alba Julia» και αμέσως μετά υπέστη σειρά επιθέσεων. Γερμανικό καταδιωκτικό κατεδίωξε το ΤΡΙΤΩΝ επί 6 ώρες και από τις 49 βόμβες βυθού που έριξε εναντίον του υπέστη σοβαρές βλάβες. Αναγκάστηκε να αναδυθή και κατέστη ακυβέρνητο. Ευρέθη στην επιφάνεια βαλλόμενο από τα πυροβόλα και πολυβόλα του διώκτου του, οπότε ο κυβερνήτης αποφάσισε τον μέχρις εσχάτων αγώνα και διέταξε εξόρμηση διά του πυροβόλου.
Το υποβρύχιο εσαρώθη από τα καταιγιστικά πυρά των πολυβόλων και η ομοχειρία του πυροβόλου υπό τον ανθυποπλοίαρχο Κων. 'Aννινο έπεσε ηρωικώς μαχομένη. Στην συνέχεια το καταδιωκτικό εμβόλισε το ΤΡΙΤΩΝ και το κατεβύθισε. οπότε και εγκατελείφθη από το πλήρωμά του που συνελήφθη και αιχμαλωτισθηκε μεταξύ των οπιοων και ο Σπαρτινος υπαξιωματικος Χ.ΜΕΣΟΛΩΡΑΣ. Εβυθίσθη σε απόστασε 3 μιλίων από τις ακτές της Εύβοιας.Οι πεσόντες ήσαν οι:
Υποπλοίαρχος Α. ΔΑΝΙΟΛΟΣ
Ανθυποπλοίαρχος Κ. ΑΝΝΙΝΟΣ
Σημαιοφόρος Μηχ. Ι. ΣΤΑΡΑΚΗΣ
Κελευστής Τορ. Π. ΜΠΙΝΤΕΡΗΣ
Κελευστής Μηχ. Ν. ΠΑΥΛΑΚΗΣ
Υποκελευστής Β' Αρμ. Α. ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ
Υποκελευστής Β' Πυρ. Θ. ΜΠΑΓΙΟΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Σ. ΣΧΟΙΝΑΣ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Π. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Υποκελευστής Β' Ηλεκ. Δ. ΚΑΚΑΝΔΡΗΣ
Δίοπος Αρμ. Χ. ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Ν. ΜΕΡΕΤΖΗΣ
Δίοπος Τορ. Γ. ΧΑΡΙΤΟΣ
Δίοπος Σημ. Ι. ΚΥΒΕΛΟΣ
Δίοπος Τηλ. Β. ΠΑΛΟΥΡΗΣ
Δίοπος Μηχ. Ε. ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΑΣ
Δίοπος Μηχ. Α. ΤΣΙΤΣΑΚΟΣ
Ναύτης Ηλεκ. Μ. ΓΕΔΕΩΝ
Ναύτης Ηλεκ. Ι. ΓΕΔΕΩΝ
Εφονεύθη επίσης ο επιβαίνων του Υ/Β και υπηρετών στη διεύθυνση ειδικών υπηρεσιών πολέμου:
Ναύτης Θ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ