Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2007
Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2007
Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΙΝΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΤΗΣ ΠΑΝ.ΠΑΝΑΣ
Γράφει ο εκ των Αληθών Ριζοσπαστών Παναγιώτης Πανάς, το 1888, χρονιά θανάτου του Μομφεράτου: "Η αγγλική κυβέρνησις, το μεν όπως εξέλθη της δυσκόλου εν Επτανήσω θέσεώς της, το δε όπως εδραιώσει την εν Ελλάδι επιρροήν της, ήτις τότε ήτο εις το κατακόρυφον αυτής σημείον, απεφάσισε να παραχωρήση τας υπ' αυτής, δικαιώματι του ισχυρού, κατεχομένας νήσους, αλλ' υπό τον όρον της εκλογής αρεστού αυτή ηγεμόνος και αποχής από πάσης προς απελευθέρωσιν των δούλων ημών αδελφών ενεργείας. Έμπορος, δεν ηδύνατο να λησμονήσει την πολιτικήν του συμφέροντος. Παρεχώρει την Επτάνησον, όπως κατακτήσει ηθικώς την Ελλάδα. Επίστευεν, ίσως, ότι ούτω πράττουσα θα κατώρθου να μεταφέρη τον αρμοστήν της από Κερκύρας εις Αθήνας, θέτουσα επί κεφαλής αυτού βασιλικόν στέμμα. Υπό τοιούτους όρους τελουμένη, η ένωσις είχεν απολέσει δια τους εν Κεφαλληνία ριζοσπαστικούς παν θέλγητρον, και ο Ιωσήφ Μομφεράτος, ο από της πρώτης αυτού εμφανίσεως εν τω πολιτικώ σταδίω καταπολεμήσας και ηγεμόνας και συνθηκολογίας και ελέη, ο ακάματος των αρχών της Γαλλικής Επαναστάσεως απόστολος, δεν ηδύνατο, χωρίς να προδώσει την πολιτικήν του πίστιν, να συμμετάσχη των τοιούτων ενεργειών και να εργασθή υπό σημαίαν ην ανέκαθεν κατεπολέμησεν"1.
Ο Ζερβός Ιακωβάτος και ο Μομφεράτος διαφώνησαν με τη συμβιβαστική τελική πράξη της Ένωσης και, αν και πρωτεργάτες της Ένωσης στους πιο δύσκολους καιρούς, αρνούμενοι να απολαύσουν τέτοιες επινίκιες δάφνες στο τέλος, αποχώρησαν από την ΙΒ' Βουλή (προτελευταία Ιόνια Βουλή, 1862), στην οποία είχαν εκλεγεί τιμητικώς στις θέσεις του προέδρου και του αντιπροέδρου, αντιστοίχως.
1. Πανάς, Π., 1888, |Βιογραφία Ιωσήφ Μομφεράτου|.
Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΣΤΑ ΣΠΑΡΤΙΑ
Τα τελευταία χρόνια παραθερίζω κάθε καλοκαίρι συστηματικά στην Κεφαλλονιά και σχεδόν πάντα μένω στις Μηνιές. Η παραλία μετά τις Μηνιές καθώς και ο μικρός κάβος αριστερά είχαν πάντα μεγάλους σαργούς. Μιλάμε για μεγέθη ρακέτας +. Κάθε χρόνο διαπιστώνω με λύπη ότι κάθε πέρσι και καλύτερα. Όλοι ασχολούνται πλεόν με ενοικιαζόμενα, όλοι έχουν και από μία πισινούλα και που την αδειάζουν, φυσικά στη θάλασσα.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στα Σπαρτιά. Πισίνες που αδειάζουν στη θάλασσα και ο βυθός έρημος. Πέντε χρόνια πριν βούταγες και οι γεροσαργοί έπεφταν να σε φάνε. Τώρα δεν βλέπεις ούτε νιάνιαρα.
Τέλος πάντων για να τελειώσω τη φλυαρία μου, η χρήση οποιουδήποτε χημικού είναι αφενός απαγορευμένη (νομίζω) αφετέρου θεωρώ ότι η χρήση δηλητηρίου προκειμένου να νικήσεις τον αντίπαλο σου είναι τουλάχιστον άνανδρη.
Αγγελος
ΠΟΙΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΗ ΠΑΝΑ
| Πανάς Παναγιώτης | ) | ||||
| |||||
 |
| Έλαμπε την νύκτα ταύτην ήλιος ακτινοβόλος και εχύνετο το μαύρον πέριξ φως των κεραυνών. Εν σιγή βρονταί εβόων. Ήστραπτε της γης ο θόλος, και το έδαφος εν λύπη έχαιρε των ουρανών. Όρθιος εν εγρηγόρσει εκοιμώμην εν τη κλίνη, ότε αίφνης έμπροσθέν μου έστη γέρων νεαρός, κι εν ευγλώττω σιγή λέγει: τι ανήσυχος γαλήνη, τι ακτινοβόλον σκότος, τι τερψίλυπος καιρός! | |
| «Νεοελληνική ποίησις: Ρωμαντική σχολή», 1-8. Έργα αργίας, 1883. Κ.Θ. Δημαράς (επιμ.), Ποιηταί του ΙΘ΄ αιώνα. Βασική Βιβλιοθήκη, 12. «Αετός» Α.Ε., 1954. λζ΄. | |
 | |
| 2. | Πάρε δυο σύγνεφα· μια λίτρ’ αγέρα· δροσιάς δυο γράνα και μια φλογέρα· τρεις τόνους Πίνδο· τέσσαρους χιόνι· μια λίτρ’ ανάσαση και ένα αηδόνι, δεμάτια τέσσερα δάφνες, μυρτούλες· ράσα· ξεσκλίδια· γύφτους· αυγούλες· πέντ’ έξι σήμαντρα· γλαν γλαν καμπόσα· χιλιάδες κύματα· Όλυμπο και Όσσα· κρεβάτια· γαίματα· σάπια κουφάρια· αστροπελέκια· σκύλους και ψάρια [...] και νεκρολούλουδα χορτάτη δόση. Αχτίδες· σάβανα και έρμα πλάγια· ένα βρικόλακα· μια κουκουβάγια· έναν Αλήπασα· καντάρι τρέλα... Σε μια θεόχτιστη ρίξ’ τα παδέλα· ύστερα κρούσταλλο ρίξε νεράκι βρυσούλας γέννημα, ή και απ’ αυλάκι. Πέσε τ’ ανάσκελα και πίθωσέ τα στα έρμα στήθια σου και βάσταέ τα. Φύσησε, φύσησε στα σωθικά σου, καμίνι άναψε μες στην καρδιά σου. [...] Ας πάρει μπούρμπουλα μονάχα τρία, και είναι έτοιμο μ’ επιτυχία γιαχνί αθάνατο, ποιητικό... Κένωσ’ το, κένωσ’ το ζεστό-ζεστό σε αλαβάστρινο σκουτέλι ή πιάτο... και πες του κόσμου: Κόπιασε, φά’ το. |
| «Ποιητική συνταγή», 1-10, 22-32, 35-40. 1868. Έργα αργίας, 1883. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Ε΄. Ο Σολωμός και οι Εφτανησιώτες. «Δωδώνη», χ.χ. 154-155. | |
| |
| 3. | Του γκιόνη όποιος λέει πως η φωνή στης φύσης τη μεγάλη αρμονία δεν είναι αναγκαία, ―με συγχωρεί― μα λέει μια μεγάλη ανοησία... Μονότονο θα ήτανε το αηδόνι, εάν δεν ήταν κι η φωνή του γκιόνη. |
| «Πρόλογος», 1-6. Έργα αργίας, 1883. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Ε΄. Ο Σολωμός και οι Εφτανησιώτες. «Δωδώνη», χ.χ. 154. |
Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2007
ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Πρωτοχρονιάτικα Διηγήματα
Του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
«Τα Πτερόεντα Δώρα»
(Εφ. «Άλήθεια», 1 Ίαν. 1907).
Ξενός του κόσμου και της σαρκός κατήλθε την παραμονήν από τα ύψη συστείλας τάς πτέρυγας, όπως τάς κρύπτει θείος άγγελος.
Έφερε δώρα από τα άνω Βασίλεια, δια να φιλεύση τους κατοίκους της πρωτευούσης. Ηταν ο καλός άγγελος της πόλεως.
Εκράτει εις την χείρα εν αστρον. επί του στέρνου του έπαλλε ζωή και δύναμις και από το στόμα του εξήρχετο πνοή θείας γαλήνης. Τα τρία ταύτα δώρα, ήθελε να μεταδώση εις Όλους όσοι προθύμως τα, δέχονται.
Είσήλθεν εν πρώτοις εις εν άρχοντικόν μέγαρον.
Είδεν έκεί το ψευδός και την σεμνοτυφίαν, την άνίαν καί το ανωφελές της ζωής, ζωγραφισμένα εις τα πρόσωπα του ανδρός καί της γυναικός και ήκουε τα δύο τέκνα να ψελλίζωσι λέξεις εις αγνωστον γλώσσαν.
Ό "Άγγελος επήρε τά τρία ουράνια δώρα του καί έφυγε τρέχων εκείθεν.
'Επήγεν εις την καλύβαν πτωχού ανθρώπου. Ό άνήρ ελειπεν ολην την ήμέραν εις την ταβέρναν. Ή γυνή έπροσπάθει ν' άποκοιμήση με ολίγον ξηρόν άρτον τα πέντε τέκνα, βλασφημουσα άμα την ωραν πού είχε ύπανδρευθή. Τα μεσάνυχτα έπέστρεψεν ο σύζυγος της αυτή τον ύβρισε νευρική, μέ φωνήν οξεΐαν εκείνος την έδειρε μέ την ράβδον την οζώδη και μετ ολίγον οι δύο .έπλάγιασαν. χωρίς να κάμουν την προσευχήν των καί ήρχισαν να ροχαλίζουν ,μέ βαρεΪς τόνους.
"Εφυγεν εκείθεν ο "Άγγελος.
Ανέβη εις μέγα κτήριον, πλουσίως φωτισμένον.
Ήσαν έκει πολλά δωμάτια μέ τράπεζας, κι' επάνω των εκυπτον άνθρωποι, μετρουντες άδιακόπως χρήματα, παίζοντες μέ χαρτιά. 'οχροί και δυστυχείς, 'ολη ή ψυχή των ήτο συγκεντρωμένη ε'ις την άσχολίαν ταύτην. Ό Άγγελος 'εκάλυψε το πρόσωπον μέ τάς πτέρυγας του, δια να μη βλέπει κι εφυγε .δρομαΐος.
Εις τον δρόμον συνήντησε πολλούς ανθρώπους, άλλους εξερχόμενουςαπό τα καπηλεία, οινοβαρείς και άλλους κατερχόμενους από τα χαρτοπαίγνια μεθύοντας χειροτέραν μέθην.
Τίνας είδε ν’ άσχημονούν και τινας ήκουσε να βλασφημούν τον Αη-Βασίλην ως πταίστην. Ό Άγγελος έκάλυψε με τάς πτέρυγας του τα ώτα, δια να μην ακούη, και άντιπαρήλθεν.
Υπέφωσκεν ήδη ή πρωία της πρωτοχρονιάς και ο Άγγελος, δια να παρηγορηθή, εισήλθεν εις την έκκλησίαν. "Αμέσως πλησίον εις τάς θύρας .είδεν ανθρώπους να μετρούν νομίσματα, μόνον πώς δεν ειχον παιγνιόχαρτα εις τάς χείρας και ε'ις το βάθος άντίκρυσεν ενα ανθρωπον χρυσοστόλιστον και μιτροφορουντα ως Μήδον σατράπην της εποχής του Δαρείου, ποιουντα διαφόρους άκκισμούς και επιτηδευμένος κινήσεις. δεξιά και αριστερά, μερικοί έψαλλαν με πεπλασμένας φωνάς: Τον Δεσπότην και αρχιερέα!
Ό Άγγελος δέν εΰρε παρηγορίαν. Επήρε τα πτερόεντα. δώρα «το αστρον το προορισμένον να λάμπη είς τάς συνειδήσεις, την αυραν ικανήν να δροσίζει τάς ψυχάς καί την ζωήν, την πλασμένην δια να πάλλη εις τάς καρδίας, έτάνυσε τάς πτέρυγας και έπανήλθεν είς τάς ουρανίας αψίδας»
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ
Η ΠΑΛΑΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΣΑΤΙΡΑ
Όπως είναι γνωστό, τόσον στις πόλεις όσον και στα χωριά της Κεφαλονιάς, σε κάθε χαρά και σε κάθε γιορτή, πρωτοστατούσαν οι αυτοσχέδιοι ριμναδόροι. Πού με τα όμορφα και πικάντικα τετράστιχα, τα όποια σκάρωναν χορεύοντας ή τραγουδώντας, σκορπίζανε γύρω τους τη χαρά και το κέφι.Κάθε λοιπόν «κομπανία» καλλανταδόρων της παλιάς εποχής εξασφάλιζε κι' έναν από τους αυτοσχέδιους τούτους κι' αξιοθαύμαστους στιχουργούς. Και στα φιλικά τους σπίτια πού πήγαιναν αφού ψάλλανε τα «σωστά κάλαντα, επακολουθούσαν τα «τραταμέντα», δηλαδή τα κεράσματα με μεζεδάκια και κεχριμπαρένια ρομπόλα, της οποίας, φούντωναν τη Σατιρική διάθεση και μούσα του επί κεφαλής• της «Κομπανίας» αυτοσχέδιου ριμναδόρου. Κι' ό όποιος άρχιζε- στα ομαδικά γέλια, πάντοτε άκακα κι' άπαρεξήγητα αυτοσχέδια να σατυρίζει όλα τα ελαττώματα και τα προτερήματα της φιλικής οικογένειας.Κι' έτσι για το καλό του χρόνου και για τη Μεγάλη Χριστουγεννιάτικη, οπού ξημέρωνε Μέρα, ό ριμναδόρος μόνος του πρώτα κι' •ύστερα με ολόκληρη την «κομπανία των καλλανταδόρων», αλλά και με ομαδική συμμετοχή της φιλοξενούσας και σατυριζόμενης οικογένειας, άρχιζαν-• πάντοτε με το «στερεότυπο» στίχο :
«Σ' αυτό το σπίτι πούλθαμε» : Τραγουδούσαν:
Σ' αυτό το σπίτι πούλθαμε γιατρός να μη πατήσει
και πεθερά το πόδι της αν μπάσει να τσάκιση.
Να βγάλουνε τη φάουσα όσοι για τα καλά τους,
και για την κόρη του σπιτιού ξερνάνε τ' άντερα τους.
Κι' οποίος την οικογένεια τούτη την καταριέται,
ζουρλός μπροστά στον "Άγιο δυο χρόνια να σγουριέται! = (χτυπιέται)
Σ' αυτό το σπίτι πουλθαμε δόντι να μή πονέσει
και κάθε χρόνο ή κυρά να φκιάνει και βελέσι ! = (φουστάνι)
Νά πλέκη δε στον άντρα της το χρόνο δύο σκαλτσούνια,
να του μπαλώνει τό βρακί σα γίνεται μπουκούνια... (=κομμάτια)
Κι' όντες να κόβει νύχια του ζητήσει το χατίρι
να του τα κόβει η κυρά με ένα κλαδευτήρι '
Σ αυτό το σπίτι πουλθαμε μ' άσβεστη το χτισμένο,
του χρόνου Παναγία μου να τώχεις... μουντισμένο !
Οι πουλακίδες του σπιτιού όλες να σφαλιαστούνε
και μοναχά οι. κόκοροι ν' αρχίσουν να γεννούνε !
Κι' ο σκύλος τον αφέντη του ξοπίσω να τον παίρνει
να γλύφει τις ποδάρες του με γλιδα = (λίγδα) να χορταίνει !
Σαυτό το σπίτι πούλθαμε κλητήρας αν πατήσει, ό νοικοκύρης του σπιτιού να τον ξυλοκοπήσει!.... Ναρχίονται μπρος την πόρτα του να παίζουνε τσ' άμάδες..., για τις κοπέλες του σπιτιού δέκα προξενητάδες!
Κι' αν εμπει κάποιος ρέμπελος προικιά για να τους κλέψει μέσα στο χρόνο σα δεντρί σακάτικο να ρέψει!...
Σ' αυτό το σπίτι πουλθαμε γεννιώνται ολο αγόρια,
γιατί ποτέ της ή κυρά δεν έχει στενοχώρια.
Βράζει τ' άγριολάχανα μέ ξύδι η λεμόνι
να δίνει του αντρούλη της για να τον δυναμώνει.
Και σαν της κάν' ό άντρας της με άλλες κουτσουκέλες,
άπι-του σπάει στο κεφάλι του τις πήλινες παδέλλες ! = (κατσαρόλες)
Σ' αυτό το σπίτι πουλθαμε τα Κάλαντα να πούμε να κάμει... ό 'Αη Γεράσιμος το κέρασμα να δούμε. Κρασί να μάς τρατάρουνε μακάρι σακκοτρύγι και με... σκουλήκια πρέντζα (=τυρί φέτα) τους να φάμε
Να μάς κεράσουνε θολό, νερό αφ' το πηγάδι κι' αν δεν την... καδεντζάρουμε τραβάμε για τον Άδη !
Σ' αυτό το σπίτι πουλθαμε γιατρός δεν έχει θέση,
γιατί ό νοικοκύρης του συχνά γίνεται... φέσι ! Κι' αν το θερμόγιο κάποτε κι' αϋτύνε θα τον λιάση, ζουμί από... άγκλέουρα πίνει να του... πέραση ! Και πόνοι σαν τον ζώνουνε σε όλο το κορμί του' να του περάσουν... βλαστημά τη Μάννα και Μαμή του!
Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2007
Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2007
H Μεγάλη Παρασκευή στο χωριό μου
H Μεγάλη Παρασκευή στο χωριό μου
(Σπαρτιά Κεφαλληνίας)
«εις μνημόσυνον αιώνιον)
Από μικρό παιδί με την παρακίνηση τής γιαγιάς μου (που σύμφωνα με τη παράδοση ήθελε να την φωνάζω «νόνα»[1])έπρεπε να σπεύσω στο καλανάρχο[2]
τής Παναγίας[3] να λάβω μέρος ,σαν «αναγνώστης»[4] αλλά και σαν ασκούμενος ψάλτης στις Ιερές Ακολουθίες τής Μεγάλης Εβδομάδος. Η παρουσία μου στο ναό ήταν συνεχής σ’ όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα και γίνονταν με δική μου επιθυμία και συμμετοχή .Οι παιδικές μνήμες και η αγάπη στην Εκκλησία αλλά και η συμμετοχή στις ακολουθίες ,έγιναν βίωμα έτσι που μέχρι σήμερα ,μου είναι σχεδόν αδύνατον να μην συμμετάσχω ενεργά στη εκκλησιαστική ζωή ,όπου κι’ αν βρίσκομαι ,αν και προσπαθώ να παίζω τον όμορφο ρόλο τού «Πασχαλιάτικου ψάλτη»[5] στη εκκλησία του χωριού μου.
Η Μεγάλη Παρασκευή ,είναι μια Μεγάλη Μέρα για όλους τούς Χριστιανούς που επιμένουν να τηρούν τις παραδόσεις και τα ήθη και τα έθιμα τού τόπου. Σ’ όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν η Μεγάλη Παρασκευή στο χωριό μου είχε κάτι το ξεχωριστό ,αφού ήταν η μόνη μέρα που ακόμα και οι λεγόμενοι «αλιβάνιστοι» [6] πήγαιναν στη εκκλησία ,φορώντας μάλιστα «τα καλά »τους ρούχα .
Η Μεγάλη Παρασκευή, [7]άρχιζε και συνεχίζονταν όλη τη μέρα με την «πένθιμη κωδωνοκρουσία»[8] Το πρωινό της Μεγάλης Παρασκευής και καθ’ όλη τη διάρκεια της Ακολουθίας των «Μεγάλων Ωρών» ,έβλεπες σιγά σιγά να συγκεντρώνεται μέγα πλήθος στην Εκκλησία που με κατάνυξη παρακολουθούσε την Ακολουθία ευλαβικά και με μεγάλη συμμετοχή, από τα Προσευχητάρια που κρατούσαν κυρίως οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά.
Κατά την προσέλευση στην Εκκλησία ,οι περισσότεροι προσκυνούσαν το Εσταυρωμένο και έσπευδαν ,στη αριστερή θύρα τού Ιερού και παρέδιδαν στο Ιερέα μικρό σημείωμα με τα ονόματα των πεθαμένων προσφιλών τους προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στη ακόλουθη ειδική τελετή .
Μετά το πέρας τής Ακολουθίας των Μεγάλων Ωρών και του Εσπερινού τής Μεγάλη Παρασκευής κατά τον οποίον γίνεται η «Αποκαθήλωση» επακολουθεί η ακόλουθη θαυμαστή κατ’ εμένα τελετή.
Μετά την απόλυση τού Εσπερινού τής Μ Παρασκευής ,ο ιερέας εισέρχεται μόνος στο Ιερό ,όπου κλείνει και τις τρεις Θύρες
Γίνεται σαφές ότι καθ’ όλη την διάρκεια της τελετής ουδείς εισέρχεται στο Ιερό του Ναού .
Ο ψάλτης ψέλνει αργά σε ήχο πλάγιο α’ το ακόλουθο:
«Το Ηλιον κρύψαντα τάς ιδίας ακτίνας και το καταπέτασμα του ναού διαρραγέν τώ του Σωτήρος θανάτω,ο Ιωσήφ θεασάμενος προσήλθε τώ Πιλάτώ και καθικετεύει λέγων. Δός μοι τούτον τον ξένον ,όν ομόφυλοι μισούντες θανατούσιν ών ξένον.δός μοι τούτον τον ξένον ,όν ξενίζομαι βλέπειν του θανάτου τον ξένον.δός μοι τουτον τον ξένον ,όστις οίδε ξενίζειν τους πτωχούς τε και ξένους. δός μοι τούτον τον ξένον ,όν Εβραίοι τώ φθόνω απεξένωσαν κόσμω .δός μοι τούτον τον ξένον ,ίνα κρύψω έν τάφω ,ός ως ο ξένος ούκ έχει τήννκεφαλήν πού κλίνη.δός μοι τούτον τον ξένον ,όν η Μήτηρ καθορώσα νεκρωθέντα εβόα.Ω Υιέ και Θεέ μου ,εί και τά σπλάχνα τιτρώσκομαι ,και καρδίαν σπαράττομαι ,νεκρόν σε καθορώσα ,αλλά τη σή Ανασταάσει θαρρούσα μεγαλύνω.και τούτοις τοίνυν τοίς λόγοις δυσωπών τον Πιλάτον ο ευσχήμων ,λαμβάνει του Σωτήρος το Σώμα ,ό και φόβω ,εν σινδόνι ενειλήσας και σμύρνη ,κατέθετο εν τάφω τον παρέχοντα πάσι ζωήν τήνν αιώνιον ,και το μέγα έλεος» »
ενώ στο προ τού Ιερού τού Ναού χώρο συγκεντρώνονται και γονατίζουν με αναμμένα κεράκια στα χέρια τα παιδιά τού χωριού, πίσω τους στέκουν οι γονείς τους ,στη εκκλησία εκείνη την ώρα βρίσκεται το σύνολο σχεδόν τού πληθυσμού τού χωριού ,ακόμα προσέρχονται και άνθρωποι πολλής μεγάλης ηλικίας που λόγω ασθενειών αδυνατούν να λάβουν μέρος σε άλλες Ακολουθίες η Μυστήρια.
Ακολουθεί κατανυκτική σιωπή στο πλήθος καθ’ όλη την διάρκεια της ψαλτικής ,μετά το πέρας της ψαλτικής τού ανωτέρω εξέρχεται ο ιερεύς φέρων πλήρη ιερατική στολή κρατά στα χέρια του τα «τίμια δώρα» και κάμνει μικρή δέηση υπέρ υγείας και ακολουθεί αμέσως μετά ευχή «υπερ αναπαύσεως των ψυχών των κεκοιμημένων δούλων τού Θεού » και αρχίζει να μνημονεύει τούς κεκοιμμημένους Αρχιερείς του νησιού, τους κεκοιμμημένους προκατόχους του ιερείς τού χωριού ,τούς κεκοιμημένους μοναχούς και ακολουθεί η μνημόνευση κατά οικογένεια όλων εκείνων που από αιώνων έχουν αποδημήσει εις «αιωνίους μονάς» .
Η σκηνή είναι ιδιαιτέρως συγκινητική και εξαιρετικά συμβολική .
Εκείνη τήν στιγμή μέσα στο Ναό βρίσκεται ολόκληρος ο πληθυσμός τού χωριού μας ,μπροστά στη Αγία Πύλη βρίσκονται τα παιδιά .η ελπίδα τού χωριού το αύριο του τόπου ,πίσω τους οι γονείς τους και ο ιερέας μνημονεύει όλους τούς πεθαμένους χωριανούς .Εκείνη τήν στιγμή ,είναι η μοναδική σ’ ολόκληρη την εκκλησιαστική ζωή τού χωριού μας ,η αληθινή «ζώσα εκκλησία» είναι πραγματικότητα. Διότι μέσα στη εκκλησιά τού χωριού μας την ώρα τού παράδοξου αυτού ομαδικού μνημόσυνου , βρίσκεται ολόκληρο το χωριό ,τα παιδιά ,το μέλλον τού τόπου ,οι γονείς, οι γέροντες και «οι ψυχές των από αιώνων κεκοιμημένων »
Μετά το πέρας του μνημόσυνου και μόνον τα τελευταία χρόνια ο ιερέας με επιθυμία των χωριανών και μίμηση συμβαινόντων αλλού ,μεταβαίνει στο νεκροταφείο και προβαίνει σε «τρισάγιο» επί των τάφων .
Το βράδυ τής Μεγάλης Παρασκευής κατά τη περιφορά τού Επιταφίου τα βήματα μας οδηγούνται στο νεκροταφείο τού χωρίου μας ,όπου πέραν από τα προβλεπόμενα «εγκώμια» με μεγάλη συγκίνηση ψάλλουμε :
«Και των κεκοιμημένων ανάστησον Θεέ μου ενδόξει όταν έλθεις»
Αθήναι 23 Μαρτίου 1999
[1] Η γιαγιά στα Ιταλικά .
[2] Ο καλανάρχος είναι το ειδικό αναλόγιο στο οποίο τοποθετούν οι ψάλτες τα ιερά βιβλία (το
Ψαλτήρι, τα Mηναια,την Παρακλητική κλπ)και κατ’ επέκταση είναι ο χώρος οπου ψάλλουν οι ψάλτες στην εκκλησία ,οπου βρίσκονται και τα καθισματα ( στασίδια) τους
[3] Τού Ιερού Ναού τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου
[4] ΑΝΑΓΝΏΣΤΗΣ είναι εκείνος που εκτελεί το λειτούργημα της αναγνώσεως των ιερών κειμένων που δεν ψάλλοντα στις ιερές Ακολουθίες
[5] Δανείζομαι τον τίτλο από το σχετικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
[6] Αυτοί που ποτέ δεν πήγαιναν στη Εκκλησία ,με μοναδική εξαίρεση τη Μ Παρασκευή και σε περίπτωση κηδείας συγχωριανού τους
[7] Η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών άρχιζε στις 8 πμ και στη συνέχεια ακολουθούσε ο Εσπερινός ,όπου διεξήγετο «η Αποκαθήλωση».Ιδιαίτερα σημαντικό στην Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών είναι η από τον Αναγνώστη ,ενώπιον του Εσταυρωμένου απαγγελία του «Σήμερον Κρεμάται» στην «ενάτη ώρα»
[8]Καθ’ όλη την διάρκεια της Μ. Παρασκευής διεξάγεται η λεγόμενη «πένθιμη κωδωνοκρουσία»,δηλαδή το κτύπημα της καμπάνας με ειδικό αργό τρόπο που δεικνύει «πένθος»
Το όνομα "Γεράσιμος"......
Το όνομα "Γεράσιμος"......
Έχουμε, εμείς οι Κεφαλλήνες, μια διπλή ονοματική Ιδιοτυπία (κοντά στις άλλες), πού δεν είναι χωρίς σημασία για την πατριδική μας συνοχή, όσο και για τον άμεσο ξεχωρισμό μας από τους άλλους Συνέλληνες.
Είναι, πρώτα, τα επικρατούντα στο Νησί μας επώνυμα σε -ατός (με τα -άτα, των χωριών μας) κι' έπειτα το όνομα ((Γεράσιμος», πού το χρωστάμε στον Ιερό έποικο του Νησιού μας (από το 1559), τον άγιο Γεράσιμο Ν ο τ α ρ ά πού τόσο αγαπήθηκε και λατρεύτηκε, ώστε το βαφτιστικό όνομα του να θεωρείται σαν παρουσία και προστασία του ίδιου, στα σπίτια μας.
Είναι ζήτημα, αν ο Κορίνθιος (και βυζαντινής καταγωγής) ιερωμένος Νοταράς λεγόταν κι' ο ίδιος Γεράσιμος, πριν του δώσουν το προϋπάρχον αυτό ίερομοναχικό όνομα., στον "ΑΘω ή στα Ιεροσόλυμα, οπού πρωτοασκήθηκε.
Στά Ιεροσόλυμα ιδιαίτερα ήταν πολύ σεβαστός ο Όσιος Γεράσιμος,ο έν Ιορδάνη («αναχωρητής», πού έζησε 1100 χρόνια πριν από τον Νοταρά), και που ήδη οι Βυζαντινοί υμνωδοί του εσυνδύαζαν το όνομά του με το αρχαίο «γέρας» (βραβείο) και του το απένειμαν («Γ ε ρ α σί μ ω γ έ ρ ας»).
Ό όσιος Γεράσιμος Νοταράς από τα Τρίκαλα Κορινθίας (γεννήθηκε το 1509) έμεινε (κατά το Συναξάρι του) 12 χρόνια στην υπηρεσία του Ναού της Αναστάσεως, στα Ιεροσόλυμα, και έπειτα, περνώντας άνετα από τα Βενετοκρατούμενα ακόμη Νησιά : Κ ύ π ρ ο Κρήτη και Ζάκυνθο, ήρθε στην Κ ε φ α λ ο ν ι ά. με το γνωστό στάθμευμα της Λάσης, , κι έπειτα στα Ό μ α λ ά. Σημειώνουμε, ότι το Εκκλησιαστικό όνομα «Γεράσιμος» ήταν ήδη γνωστό στην Κεφαλονιά, από τον Μεγαλεπίσκοπο «των Ορθοδόξων»; Κεφαλληνίας, Ιθάκης , Ζακύνθου και Στροφάδων, (Κεφαλληνία) Γεράσιμον Λοβέρδον (1450 /Τσιτσέλης, Α', σ, 318). άλλα μόνο μετά την παρουσία, δραστηριότητα και άγιο - αναγνώριση του ασκητού Νοταρά, έγινε σχεδόν πάνδημο στην Κεφαλονιά (και Ιθάκη). Όπως είχε γίνει για τον παλαιό άγιο Γεράσιμο (του 5ου αιώνα), έτσι και τώρα οι Υμνογράφοι των Ακολουθιών του Νέου ασκητού, εσυνδύασαν με το «γέρας» (βραβείο) το όνομα του, και έγραψαν θριαμβικά :»Ήρατο Γεράσιμος γέρας άφθιτον εν Παράδεισω» — «Γέρα πρέπουσι Γερασίμω τω Νέω», αλλά εσκέφθηκαν και τη λέξη γήρας, με έννοια αντοχής, και του συνέθεσαν τον στίχο: Γέρας γεραρόν και άγηρον παρέχει κ.τ.λ. (Θα μπορούσε να ετυμολογήσει κανείς το Γεράσιμο< και ως γηράσιμος, με την καταληκτική ευχή της μακροζωίας. Έχουμε όμως ισχυρότερο το ρήμα γεραίρω (υμνώ, βραβεύω), με μέσον αόριστο εγερασάμην, πού είναι πιο ιερατικό). Σημειώνω, συγγενικά, και το αρχαίο επίθετο «γ εράσμιος» (Ιερός, σεβαστός, πού το βρίσκουμε στον Ευριπίδη (Φοίνισσες - Ικέτιδες) και πού οι Έλληνες Ορθόδοξοι κληρικοί το εχρησιμοποίησαν στις Ιεραρχικές προσφωνήσεις τους : Ή Υμετέρα γερασμία Μακαριότης, κ.λπ. Βραβεύσιμος λοιπόν, για τον ασκητισμό και τις κοινωνικές (και οικολογικές, θα λέγαμε σήμερα) δραστηριότητές του, από το Μοναστήρι του στα Ομαλά, ήταν κατά τους Υμνογράφους του ο άγιός μας, και άξιος τιμών. Ας γνωρίζουμε την έννοια αυτή του ονόματός του, και ας την ευχόμαστε και στους «Γεράσιμους» των οικογενειών μας : να είναι πάντα β ρ α β ε ύσιμοι, για τον χαρακτήρα και τη σταδιοδρομία τους. Ας δούμε, τώρα, και την εξάπλωση του ονόματος αυτού, ως βαφτιστικού κατά προτίμηση, στην Κεφαλληνιακή κοινωνία.
Ήδη από τον θάνατο του Ασκητού και Ηγουμένου των Ομαλών (το 1579), αλλά ιδιαίτερα μετά την Ανακήρυξή του ως αγίου, από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως (το 1622), το όνομα «Γεράσιμος» άρχισε να «εκλαϊκεύεται», όσο εμεγάλωνε ο μεταθανάτιος «θρύλος» του νέου 'Αγίου, πού οι δύο ανακομιδές του λειψάνου του (1581 και 1582) τον έδειχναν «ζώντα» και επομένως προσβάσιμο προστάτη και εισακουστή.
Το Μοναστήρι, πού οργάνωσε, πού έζησε, και πού κρατούσε «άλυωτο» το λείψανο του, έγινε Κέντρο προσκυνήματος και ανανεωμένης λατρείας, πολύ περισσότερο πού η τοποθεσία του ήταν στη μέση του Νησιού, κάτω από τον Αίνο, και σε μια πεδιάδα γαλήνης και απομόνωσης.
Με το προσκύνημα, ιδιαίτερα της καλοκαιρινής Μνήμης του αγίου (16 Αύγ.), ήταν φυσικό να παρουσιαστούν και τα πρώτα βαπτίσματα Γ ε ρ α σ ίμ ω ν (ή και Γερασιμούλας) των νεογέννητων παιδιών. Θα πρέπει να ερευνηθούν στα σχετικά αρχεία γεννήσεων και βαπτισμάτων (όχι μόνο στο Μοναστήρι, αλλά σιγά - σιγά σε όλη την Κεφαλονιά), από πότε άρχισε να γίνεται συχνότερο το όνομα «Γεράσιμος».
Βαφτίσια γίνονταν τότε και στα σπίτια, με πρόθυμους, τον ιερέα και τον νουνό. να δέχονται την επιθυμία των γονέων, για το «Γεράσιμος
»2. Οι πρώτες περιπτώσεις της ονομασίας του «Γεράσιμος», παρουσιάζονταν, στις λαϊκότερες τάξεις και όχι στις αρχοντικές, πού θα ήταν δυσκολότερες. Άλλωστε και ο νέος άγιος δεν ήταν Μεγαλόσχημος κληρικός, άλλα απλός Ιερομόναχος, πού τον έλεγαν και «Καλόγηρο», Έτσι ίσως εξηγείται, γιατί, από τον θάνατο του ως σήμερα, δύο μόνο «Γεράσιμους» Επισκόπους του Νησιού μας έχουμε, τον Γεράσιμο Κλάδα, ταπεινόν εφημέριο του Κάστρου, πού ξαφνικά έγινε Αρχιεπίσκοπος το 1782, και. τον αξέχαστο Γεράσιμο Δ ό ρ ι ζ α, το 1893.
Στα ποικίλα ονόματα διαπρεπών (κοσμικών) Κεφαλλήνων, πού βιογραφήθηκαν, κατά καιρούς, από τους : Πινιατόρο Μαζαράκη και Τ σ ι τ σ έ λ η, ο πρώτος αιώνας, μετά τον θάνατο του αγίου Γερασίμου (ως το 1700), καθόλου ή ελάχιστους «Γεράσιμους» παρουσιάζει. Σημειώνω έναν Γεράσιμο Καρδάκη, Νοτάριο στη Θηνιά, το 1615 (πριν αγιοποιηθεί επίσημα ο Ασκητής), έναν Σύνδικο στο Κάστρο, το 1655, Γεράσιμο Κόκκινο, κι' έναν επίσης Νοτάριο, στην Ανωγή της Παλικής (το 1688)) Γεράσιμο Μαυροκέφαλο. Έχουμε, στον αιώνα αυτόν, και κληρικούς Μοναστηριών του Νησιού μας, όπως: των Όμαλών (1649), του Ταφιού (1654) και των Σισίων (1682). Εντυπωσιακή για τον ίδιον αιώνα, (προς το τέλος), είναι και η πρώτη παρουσία βαπτίσματος αποδήμων της Κεφαλονιάς, με το όνομα «Γεράσιμος», πού σημειώνεται για το παιδί, του περιπετειακού Κωνσταντίνου Γεράκη, πού, φτασμένος σε ύψιστα αξιώματα στοΣιάμ, και παντρεμένος με Σιαμαία Καθολική, εβάφτισε. τον γυιο του, «Γ ε ρ ά σ ι μ ο» (περί το 1683), όπως μας πληροφορούν οί βιογράφοι του. (Το αναφέρει και ο Ρίζος Ραγκαβής, στο “Libro d’ oro” των Ευγενών τον Ιονίου (1925), στο επώνυμο Γεράκης). Από το 1700 και έπειτα, τα δείγματα «Γερασίμων» γίνονται περισσότερα, άλλα όχι πυκνά.
Ό Ηλίας Τσιτσέλης π.χ. μας δίνει περί τους 15 αξιολογούμενους Γεράσιμους (1700 - 1800), από τους οποίους πρώτος αναφέρεται (το 1718) ο λόγιος ιερέας Γεράσιμος Φωκάς, πού διέδωσε κι αυτός το νέο όνομα έξω από την Κεφαλονιά, στη Β εν ε τ ία, όπου εφημέρευσε στον Αγ. Γεώργιο της Ελλ. Κοινότητας, και στη Μόσχα, όπου έγινε εφημέριος της Αυλής και εξομολόγος του Μεγάλου Πέτρου (τόμ. Α', σ. 789).Στα αρχεία όμως της Οικογένειας Μ π λέ σ σ α, πού δημοσιεύτηκαν από τον καθ. Γ. Πετρόπουλο (της Νομικής Σχολής) το 1962, διαπιστώνουμε, για τον αιώνα 1700 - 1800, περισσότερες περιπτώσεις Γερασίμων, και μάλιστα λαϊκότερες, αφού παρουσιάζονται ως μάρτυρες στα δικαιοπρακτικά έγγραφα, με τον χαρακτηρισμό κάποτε «καλοί γέροντες».
Παράλληλα προς το όνομα «Γεράσιμος», παρουσιάζεται, στους αιώνες αυτούς στην Κεφαλονιά (και άλλου), το όνομα «Γ ε ρ ό λ υ μ ο ς» (από το εκκλησιαστικό Ιερώνυμος), πού είναι ηχητικά συγγενικό, καθώς είναι παρμένο από το ιταλικό Girolamo, πολύ συχνό στους Καθολικούς. Είπαν και στην Κεφαλονιά το Γερόλυμος, που έδωσε και το επώνυμο Γερολυμάτος. Στις σχετικές έρευνές μου, για την παρουσία και των δύο αυτών ονομάτων, μετά το 1600, βρήκα 15 Γερόλυμους στους 5 Γεράσιμους (1600 - 1700) και 16 Γερόλυμους στους 15 Γεράσιμους, του 1700 - 1800). Υποψιάζομαι, ότι το «Γερόλυμος» αυτό εκάλυπτε, για τις «Δημόσιες» υπηρεσίες (πού είχαν βενετσιάνικη φρασεολογία), το καινοφανές τότε όνομα «Γεράσιμος», ακόμα και όταν ο χωρικός επέμενε στο δικό του. Βρίσκουμε μάλιστα στον Τσιτσέλη (Β', σ. 287) μια περίπτωση κληρικού, του Ηγουμένου των Σισίων (1682), πού ονομάζεται Γεράσιμος ή Ιερώνυμος Κουλουμπής . Έχω κι' ο ίδιος μια πρόσφατη εμπειρία φίλου μου, Κεφαλλήνος Γερασίμου, στη Γαλλία, πού, για να απλουστεύει τις δημόσιες και ιδιωτικές σχέσεις του, ονομαζόταν Jerome. (Στην Αμερική, θα έλεγε Jerry). Σημειώνω και, για το επώνυμο Γερολυμάτος, στην Κεφαλονιά, ότι είναι, και στατιστικώς πυκνότερο από το Γ ε ρ α σ ι μ, ά τ ο ς. Ίσως οι Γεράσιμοι ν' απέφευγαν τη διπλονομασία του : «Γ ε ρ ά σιμός Γερασιμάτος. Με το πέρασμα στον 19ον αιώνα (από το 1800), όλα γίνονται ελληνικότερα στην Επτάνησο, ή λιγότερο βενετσιάνικα. Το πλησίασμα της ανεξαρτησίας ρίχνει ένα φως ελληνικότητας στην Ιόνια γλώσσα και ορολογία. Το Γερόλυμος (και Γερόλαμος) υποχωρούν στο Γεράσιμος, που είναι ορθόδοξο όνομα και ελληνοπρεπές, Η λατρεία άλλωστε του Αγίου μας έχει περάσει και στις αρχοντικές κοσμικές τάξεις, και είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Ανδρέα Λασκαράτου , πού, ενώ δεν ήταν υμνητής του ασκητισμού, είχε πατέρα Γεράσι μ ο, και ο ίδιος εβάπτισε τον γυιό του Γεράσιμο, περίπου το 1850, στο Αργοστόλι.
Γενικά, μέσα στον αιώνα αυτόν (1800- 1900), το όνομα Γεράσιμος άπλώθηκε σ' όλες τις κοινωνικές τάξεις του Νησιού (και στην άμεσα γειτονική Ιθάκη), ώστε να έχουμε όχι μόνο Μαστρογεράσιμους και Μ π α ρμπαγεράσιμαυς, άλλα και Σιόρ-Γεράσιμους και Γ ε ρ ασ ι μ ά κ η δ ε ς, όπως τους έλεγαν στις αρχοντικές οικογένειες, των Δελαδέτσιμα, Ίγγλέση, Κεφαλά, Κουντούρη, Λιβαδά, Μαζαράκη, Μεταξά, Πινιατόρου, Πoταμιάνου, Πόγγη, Φωκά κ.ά., αλλά και Καπιτά- Γεράσιμους, όσους (Θιακο - Κεφαλονίτες) αναδεικνύονταν ναυτικοί και εφοπλιστές, όπως στις Οικογένειες Λικιαρδόπουλων, Βεργωτήδων και Βλασσόπουλων, πού έδιναν κάποτε και στα πλοία τους (όπως οι φτωχοί στις βάρκες τους) το όνομα «Άγιος Γεράσιμος». Στο μεταξύ απλωνόταν ή «γνωριμία» και η λατρεία του Όσιου των Ομαλών στην απέναντι Στερεά Ελλάδα, από οπού είχε πλήθος προσκυνητών (το καλοκαίρι), από Πρέβεζα ως Μεσολόγγι (κι από Λευκάδα), ώστε να πληθαίνουν και τα βαφτίσια στους χώρους αυτούς με το όνομα Γεράσιμος (επιθυμία γονιών ή και πρωτοβουλία νουνών. Να πούμε τώρα και τα «λαογραφικά» του ονόματος. Όλα τα ονόματα των ανθρώπων έχουν συνήθως μια γλωσσοπαικτική μεταχείρηση, από τους άλλους σοβαρή ή αστεία. Το «Γεράσιμος» παίζεται στην Κεφαλονιά με το «γεράζω», και όταν ρωτάνε ένα παιδί «πώς το λένε» και λέει «Γεράσιμος» του εύχονται : «Μπράβο, αφέντη μου, να ζήσεις και να γελάσεις». Λένε όμως και στους λοξάτους ηλικιωμένους : «.Γεράσιμε, που εγέρασες, και πού μυαλό δεν έβαλες!» Λογοπαίζουν επίσης, και στ' αστεία, με όσους έχουν το όνομα αυτό (κι είναι και λίγο δύσκολοι), και τους λένε :Γεράσιμε, Γεράσιμε, γουρούνία ν αγοράσουμε (με παρήχηση του γ-ρ-σ). Κάποτε και στις συζυγικές διενέξεις, η Γερασιμίνα (ή Γερασιμάκαινα) σύζυγος, παραπονιέται για τους διαφορετικούς τρόπους του άντρα της, και του λέει : - Γεράσιμε., Γεράσιμε, τίνος ανθρώπου μοιάζεις; στον κόσμο γέλια και χαρές, στο σπίτι όλο γκρινιάζεις! Έχουν όμως και την τιμητική τους, με τα Κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, οι «Γερασιμάδες της Κεφαλονιάς», όταν οι κανταδόροι της βραδυάς, τους εύχονται, όλο γλύκα : Με τρία γράμματα χρυσά γράφεται τ' όνομα σου, Γερασιμάκη, αφέντη μου, καλησπερίσματά σου! Εκοίταξα στον ουρανό κι είδα σταυρό στη μέση, κι απ όλα τα ονόματα «Γεράσιμος» μ' αρέσει,' Καμαρώνεται όμως. και μόνος του ο νεαρός Γεράσιμος, στα ερωτικά, του ή χορευτικά τραγούδια, λέγοντας : Γεράσιμο με λένε, Μεμά με κράζουνε. τ' ακούνε τα κορίτσια, κι' αναστενάζουνε! (Αυτό όμως το λένε, καμαρώνοντας τ' αγόρια τους τραγουδιαστά, και οι μητέρε ς τους).
Θα τελειώσουμε, ρίχνοντας μια γενικότερη ματιά στην ψυχολογική θέση πού
έχει πάρει το όνομα Γεράσιμος, πανελλήνια. Είναι γνωστό, ότι οι μη Κεφαλλήνες συγγραφείς και δημοσιογράφοι (καθώς και όλη η έξωκεφαλονίτικη «κοινή γνώμη») συνηθίζουν ν' αποδίδουν ό,τι παράξενο ή και έξυπνα αστείο έχουν να πουν για τους Κεφαλονίτες, στο όνομα «Γεράσιμος». Τα περισσότερα ανέκδοτα, για ναυτικούς ή ταξιδεμένους Κεφαλονίτες, στα πέρατα της Γης (από τους Ωκεανούς και τους Πόλους, ως τις ζούγκλες της Αφρικής), αρχίζουν με τη φράση : Ένας Κεφαλονίτης Γεράσιμος. . . . και δείχνουν κάποια ιδιοτροπία ή εξυπνάδα του, σε ώρες κινδύνου. Πολλά επίσης ανέκδοτα αναφέρονται στην παρουσία των «Γεράσιμων» στον στρατό (από τους πολέμους του 1912) και στα ναυτικό. Πρόκειται πάντα για έναν τύπο με πρακτικό μυαλό, ετοιμόλογο, ορθολογικό , αλλά και θαρραλέον σε λύσεις και απαντήσεις. Κάποτε υπολογιστικόν, αλλά και φιλότιμο. Στη Νεοελληνική λογοτεχνία, παρουσιάζεται με ποικίλους τρόπους και χαρακτήρα, πάντα όμως αξιοπρόσεχτους. Ό Καρκαβίτσας, στα «Λόγια της πλώρης» (το 1899), παρουσιάζει έναν «Γεράσιμο» νευρικό, ευερέθιστο και εκδικητικό, πού κάπως τον υπερβάλλει, άλλα και τον προβάλλει, Ό Γ ι ά ν νη ς Βλαχογιάννης (το 1927) δίνει στην «Ιστορική Ανθολογία» του, τον βλάστημο πάντα Κεφαλονίτη, να είναι έξυπνος και διασκεδαστικός : Ό ναυτικός [Γεράσιμος] έπεισε κάποτε τον θεοσεβούμενο καπετάνιο του να β λ α σ τ η μ ή σ ε ι, για να ξεθυμάνει από μία αγωνία κινδύνου των, τρικυμίας. Κι' εσώθηκαν Κι' ένας άλλος ναυτικός Κεφαλονίτης, σε μεγάλη φουρτούνα, τάζει στον άγιο Νικόλα μια λαμπάδα «σαν το κατάρτι», για να σωθούνε. Του λέει ο συμπλεούμενος: «Μωρέ Γεράσιμε, που θα 'βρεις τα λεφτά για τόσο τάμα; Κι' άπαντα ό Γεράσιμος : Μεδά θα βρεθεί μάστορας για τόσο κερί !. . . (Ίστορ, Ανθολογία, σελ. ιδ'). "Εχει γράψει και ο δημοσιογράφος Γ. Φτέρης-Τσιμπιδάρος (περί το 1930 ατό «Βήμα»;) ένα χαριτωμένο χρονογράφημα : «Οι απανταχού Γεράσιμοι» (αν και δεν ήταν Κεφαλονίτης). Άλλα ας δούμε τι γίνεται καί στον μέσα χώρο της Κεφαλονιάς. Θα περιλάβω σ' αυτόν και τη θυγατρική Ιθάκη, πού έχει τα ίδια βιώματα. Οί «Θιακοκεφαλονίτες», λοιπόν, λατρεύουν τον άγιο Γεράσιμο, σαν να είναι και ο κοινός τους «Έ π ί σ κ ο π ο ς», αφού αλλιώς, οι Θιακοί υπάγονται στον Δεσπότη Λευκάδος. Το κάθε σπίτι, και στα δύο Νησιά, έχει. κι έναν Γεράσιμο (έστω και πατρογονικά), σύμβολο της λατρείας αυτής. Όσοι νεώτεροι άγιοι κι αν καθιερωθούν, και στο ένα Νησί και στο άλλο, δεν «πιάνουν» τα αισθήματα της παραδοσιακής λατρείας, πού τρέφουν για τον Άγιο των Ομαλών. Είναι μία «οικεία» πίστη, που αναθερμαίνεται με την παράδοση των γενεών και με τη διάρκεια των προσκυνημάτων τους. Το να διατηρούμε, στα σπίτια μας, το όνομα «Γεράσιμος» (και να το «γιορτάζουμε», (χωρίς ν’ απουσιάζουμε την ημέρα της Γιορτής του, ή να κατεβάζουμε το ακουστικό), είναι μια φροντίδα, για την πατριδική μας ταυτότητα. Στον πληρωθισμικό, από κάθε άποψη, κόσμο των χρόνων μας, μας χρειάζεται ο στενότερος τοπικός δεσμός των ευχών, για να μη «χανόμαστε». Και οι «Γεράσιμοι» της Κεφαλονιάς, ας σκέφτονται τα Ομαλά, όπως σκέφτονται και τον Αίνο (του «Μεγάλου» βουνού μας), και ας καμαρώνουν, που μένουν θεματοφύλακες της ονοματικής αυτής παράδοσής μας. Απευθύνομαι και στους αποδήμους των μακρινών χωρών και ηπείρων, που κι αυτοί δίνουν το «παρών» τους με το όνομα «Γεράσιμος», τιμώντας νομίζουμε και την ελληνική τους ταυτότητα. Ας είναι, λοιπόν, καλά οι «απανταχού Γεράσιμοι», και οι Οικογένειες όλων, και η Κεφαλονιά μας.
Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2007
τα καλαντα
«ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΝΑ ΧΑΙΡΕΣΤΕ ΠΑΝΤΑ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ, ΣΩΜΑΤΙΚΩΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΩΣ ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΟΙ.» Τα Χριστούγεννα ήταν η πιο αγαπημένη μας γιορ...
-
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΗ ΠΑΝΑΣ- ΣΠΑΡΤΙΝΟΣ [1] (1927-2013) ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΑΛΗΘΙΝΟ ΑΡΧΟΝΤΑ , ΚΑΛΟ, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΦΙΛΟ! Ο Βαγγέλης Παναγή Πα...
